भारताच्या १८ व्या लोकसभेची निवडणूक ५४३ सदस्य निवडण्यासाठी १९ एप्रिल ते १ जून, २०२४ दरम्यान पार पडली, ही निवडणूक सात वेगवेगळ्या टप्प्यात झाली असून ४ जून, २०२४ रोजी निकाल जाहीर झाले. मतदारसंख्येनुसार ही निवडणूक जगातील आत्तापर्यंतची सगळ्यात मोठी निवडणूक होती, याआधी २०१९ च्या सार्वत्रिक निवडणुका सगळ्यात मोठ्या होत्या, त्या निवडणुकांचे रेकॉर्ड मोडले गेले.
आर्थिक उदारीकरण व जागतिकीकरणाच्या झंझावातात अनेक बदल झपाट्याने झालेले दिसून येतात. अनिर्बंध उपभोग घेण्याची प्रवृत्ती यातून वाढली आहे. त्यातूनच उच्चशिक्षित मध्यमवर्ग अस्तित्वात आला आहे. हा वर्ग आर्थिकदृष्ट्या भरभक्कम आहे. त्यामुळे या वर्गात चंगळवाद फोफावला आहे. त्यांचे आकर्षण पाश्चात्य देश आहे. त्यातही ‘अमेरिका’ ही चंगळवादाची जननी आहे. त्यामुळे या वर्गाला आपल्या मातृभूमीविषयी व देशाविषयी तसेच येथील समाजाविषयी कोणतेही सोयरसुतक नाही. त्यांना येथील परिस्थितीविषयी काहीही देणे-घेणे नाही. त्यांना इथल्या निवडणुकांमध्ये स्वारस्य नाही, ‘पैशाने सर्व मिळू शकते’ अशी त्यांची भावना झालेली आहे.या सर्व कारणांमुळे निवडणुकांमध्ये १०० टक्के जनसहभाग दिसून येत नाही. त्याचा परिणाम कुठल्याच पक्षाला स्पष्ट जनाधार मिळत नाही. मग पैशाच्या थैल्यांची देवाण - घेवाण, संधीसाधूपणा व निर्लज्जपणा याला ऊत येतो, मग झिरपण्याच्या सिद्धांताप्रमाणे वरून खालीपर्यंत याचे अनुकरण केले जाते व पर्यायाने सामाजिक मूल्यांची ‘घसरण होते. त्यातूनच दूराचार व भ्रष्टाचार यांना सामाजिक प्रतिष्ठा लाभते. भ्रष्ट राजकारण्यांना व भ्रष्ट प्रशासकीय अधिकाऱ्यांना सर्वसामान्य लोक प्रतिष्ठा देताना दिसतात, अशा भ्रष्ट व दुष्ट तसेच राष्ट्रद्रोही व्यक्तींना समाजाने बहिष्कृत केलेले किंवा त्यांच्या विषयीचा क्षोभ प्रकट होताना दिसून येत नाही. पर्यायाने समाजातील बहुसंख्य घटकाला विशेषत: मोठ्या प्रमाणातील तरुणवर्गाला राजकारण म्हणजे पैसे मिळविण्याचे कुरण असेच वाटू लागले आहे. त्यातूनच ते राजकारणाकडे वळतात. साम, दाम आणि दंड ही नीती वापरून ते यशस्वी व्हायला बघतात. पर्यायाने गुंडांची भाऊगर्दी राजकारणात वावरताना दिसू लागते आणि राजकीय पक्षांनाही अशा गुंडशाहीची व धुंडशाहीची आता गरज भासू लागली आहे. त्यांना ते सन्मानतेने वागविताना दिसू लागले आहेत. या पार्श्वभूमीवर भारतीय लोकशाही समाजव्यवस्थेचा ऱ्हास होतो आहे की काय याची भीती अनेकांना वाटू लागली आहे. अर्थात विवेकवाद आणि बुद्धीप्रामाण्य हे हे गुण समाजाने अंगीकारून या देशाला सावरण्यासाठी भावनिक राजकारणाचा त्याग केला पाहिजे व त्याकरिता प्रत्येक सुज्ञ भारतीयाने आपल्या समाजासाठी राष्ट्रहित डोळ्यासमोर ठेवून सद्सद्विवेक बुध्दी वापरून गढूळ झालेले राजकारण आणि राजकीय पक्ष यांना स्वच्छ, पारदर्शी व सक्षम करण्यासाठी योग्य ते पाऊल उचलले पाहिजे, आपल्या देशातील राजकारणात वाढलेली बजबजपुरी आणि अनैतिकता संपवायची असेल तर सर्वसामान्य जनतेनेच कंबर कसली पाहिजे.तरच जगातील ही सर्वांत मोठी लोकशाही जिवंत व सक्षम राहील.
(लेखक भारत सरकारतर्फे स्वामी विवेकानंद राष्ट्रीय पुरस्काराने तसेच आचार्य बाळशास्त्री जांभेकर दर्पण पत्रकार पुरस्काराने सन्मानित असून करवीर काशी चे संपादक आहेत)
Post a Comment