३१५) यासाठी अरबीतील "रिबा' हा शब्द आला आहे ज्याचा अर्थ होतो ""जास्त व अधिक'' असणे. अरब लोक या शब्दाचा उपयोग त्या अधिक रकमेसाठी करीत होते जो एक सावकार आपल्या कर्जदाराकडून एक निश्चित केलेल्या दराप्रमाणे मूळ धनापेक्षा जास्त वसूल करीत होता. याला उर्दु मध्ये "सूद'' आणि मराठीत ""व्याज'' म्हणतात. कुरआन अवतरणाच्या काळात व्याजाविषयी जो मामला प्रचलित होता त्यास अरब लोक ""रिबा'' म्हणत असत. म्हणजे एक मनुष्य दुसऱ्याला काही वस्तू विकतो आणि किंमतीसाठी निश्चित वेळ ठरवून घेतो. जर मुदतीत किंमत दिली नाही तर मुदत वाढवून आणि किंमत वाढवून दिली जाते. तसेच एक मनुष्य दुसऱ्याला कर्ज देतो आणि हे निश्चित करून घेतो की इतःया मुदतीत इतकी जास्त रक्कम मूळ धनापेक्षा घेतली जाईल. मुदत कर्ज देताना व घेताना निश्चित जास्त रक्कम ठरविली जात होती. मुदत संपल्यावर तीच रक्कम वाढविली जात असे. हा व्यवहार येथे उल्लेखला गेला आहे.
३१६) अरबांमध्ये वेड्या माणसाला "मजनू'' म्हणत. जेव्हा कोणाला "वेडा' संबोधन करायचे झाल्यास म्हणावयाचे की यास जिन्न लागले आहे. याच प्रचलित म्हणीचा उपयोग करून कुरआन व्याजखोराला "पागल' म्हणून संबोधत आहे. असा मनुष्य पैशाच्या मागे वेडा होतो आणि स्वार्थपरायणतेला वशीभूत होऊन वेडसर होतो. त्याला पर्वा नसते की आपल्या वागणुकीने मानव, प्रेम, बंधुत्वाची आणि सहानुभूतीचीमुळे नष्ट होत आहेत आणि सामूहिक हित व कल्याणकारी कामे बाधित होत आहेत. तसेच कित्येक लोकांना बदहाल करून तो स्वत:ला खुशहाल करून घेत आहे. त्याच्या या वेडसरपणाची स्थिती या जगात अशी आहे. परलोकात तो याच स्थितीत पुन:र्जीवित केला जाईल ज्या स्थितीत त्याने या जगात जीव दिला होता. म्हणून व्याजखोर मनुष्य परलोकात बावùयासारखा व एका वेड्याच्या स्थितीत उठविला जाईल.
३१७) म्हणजे त्यांच्या दृष्टिकोनाचा हा दोष आहे की व्यापारात मूळ गुंतवणूक केलेल्या रकमेवर जो फायदा होतो त्यात आणि व्याजामध्ये हे लोक अंतर करीत नाही. दोघांना एकसारखे समजून तर्क काढतात की व्यापारात लावलेल्या रकमेपासून मिळणारा फायदा वैध आहे तर कर्जावर दिलेल्या रकमेवरील फायदा घेणे अवैध कसे? याचप्रमाणे आजकालचे व्याजखोर लोक तर्क लावतात आणि व्याज घेणे व देण्यास योग्य ठरवितात. ते म्हणतात एक मनुष्य ज्या रकमेला व्यापारात लावण्याऐवजी दुसऱ्याला कर्जरूपात देतो तो दुसरा व्यक्ती त्या रकमेद्वारा फायदाच उठवितो. शेवटी काय कारण आहे की कर्ज देणाऱ्याच्या पैशातून कर्ज घेणारा जो फायदा उठवितो त्यातून काही भाग त्याने कर्ज देणाऱ्यास का देऊ नये? परंतु हे झपाटलेले लोक यावर विचार करीतच नाही की जगात जेवढे कारोबार होतात; मग ते शेतीवाडी, व्यापार-उदीम किंवा उद्योग धंद्याचे असोत, त्यांना मनुष्य आपल्या मेहनतीने अथवा मेहनत व रक्कम लावून करतो. यात तो मनुष्य नुकसानीचा धोका (risk) सुद्धा पत्करतो. तसेच निश्चित नफ्याची शाश्वतीसुद्धा नसते. मग संपूर्ण कारोबाराच्या विश्वात एक कर्ज देणाराच (सावकार) असा का आहे जो नुकसानीच्या धोःयापासून वाचतो आणि निश्चित नफा मिळवणारा हकदार असावा? लाभ न देणाऱ्या कामाचा मामला थोड्यावेळासाठी बाजूला ठेवू आणि व्याजदराच्या कमीजास्तीचा मामला दृष्टीआड करू. मामला त्याच कर्जाचा असू द्या जो लाभकारी कामासाठी लावला जातो आणि व्याज दर तोच असू द्या. येथे प्रश्न हा आहे की जे लोक व्यापारात अथवा उद्योगात आपले श्रम, वेळ, योग्यता आणि धन रात्रंदिवस लावतात आणि त्यांच्या अथक प्रयत्नांनीच धंदा फलद्रुप होतो व वाढीस लागतो. अशासाठी तर निश्चित अशा फायद्याची शाश्वती नाही परंतु नुकसानीची टांगती तलवार त्यांच्याच डोक्यावर अस्ते.ने फक्त आपला पैसा त्यांना कर्ज रूपाने दिला आहे, तो कोणताही धोका न पत्करता एक निश्चित फायदा वसूल करतो. शेवटी हे कोणत्या तर्कात, विचारसरणीत आणि अर्थशास्त्राच्या सिद्धान्तानुसार आणि न्यायाच्या कोणत्या नियमानुसार योग्य आहे? आणि एक मनुष्य एका कारखान्याला वीस वर्षासाठी कर्जाऊ रक्कम देतो आणि आजच निश्चित करतो की पुढे वीस वर्ष तो पाच टक्के दराने फायदा लाटत राहील? तो कारखाना वीस वर्षाच्या कालावधीत मग तोट्यात राहो की नफ्यात? हे कसे शक्य आहे की एका राष्ट्राची तमाम प्रजा राष्ट्राच्या रक्षणासाठी युद्धाचा धोका, नुकसान आणि प्राणाची आहुती देत राहील आणि दुसरीकडे तो सावकार भांडवलदार युद्धसामुग्रीसाठी राष्ट्राला व्याजाने कर्ज देतो आणि शंभर वर्षांच्या मुदतीपर्यंत त्यावर व्याजच खात बसतो?
Post a Comment