एर्दोआन यांना ५२.१५ टक्के, तर क्लिच दारोग्लू यांना ४७.८५ टक्के मते मिळाली. २९ मे रोजी, अंकारा येथील पक्षमुख्यालयाच्या बाल्कनीतून कार्यकर्त्यांना संबोधित केल्यानंतर इस्तंबूलमध्ये ओटोमन तुर्की सुलतान मोहम्मद दुसरा यांनी शहर जिंकल्याचा ५७० वा वर्धापन दिन साजरा केला. इ.स. १४५३ मध्ये इस्तंबूलच्या विजयाने पश्चिमेला हादरवून सोडले आणि रोमन साम्राज्याचा ऱ्हास झाला. इस्तंबूलचा पुन्हा प्रतीकात्मक विजय आणि उत्सव पाश्चिमात्यांसाठी एक स्पष्ट संदेश होता.
२६ फेब्रुवारी १९५४ रोजी इस्तंबूलमध्ये जन्मलेल्या एर्दोगन यांनी १९७० च्या दशकात इस्लामिक वेल्फेअर पार्टीचे (आरपी) सदस्य म्हणून आपल्या राजकीय प्रवासाला सुरुवात केली. प्रदीर्घ कालावधीत रेसेप तैय्यप एर्दोगान यांनी एक करिश्माई आणि प्रभावशाली नेता म्हणून आपले कौशल्य वाढवले आणि इस्लामी विचारसरणीचे समर्थन केले, हे त्यांच्या अफाट लोकप्रियतेचे एक प्रमुख कारण आहे. १९९४ मध्ये जेव्हा रेसेप तैय्यप एर्दोगान इस्तंबूलचे महापौर म्हणून निवडले गेले, तेव्हा त्यांनी विविध नगरपालिका सुधारणा यशस्वीपणे अंमलात आणल्या, ज्यामुळे त्यांना या ऐतिहासिक शहरातील रहिवाशांमध्ये लक्षणीय लोकप्रियता मिळाली. तथापि, 1998 मध्ये, त्यांच्या धार्मिक आरोप असलेल्या भाषणामुळे त्यांना कायदेशीर आव्हानांचा सामना करावा लागला, ज्यामुळे एर्दोगान यांना तात्पुरते काढून टाकण्यात आले आणि थोडक्यात तुरुंगवासाची शिक्षा झाली.
सुटकेनंतर, एर्दोगान यांनी २००१ मध्ये जस्टिस अँड डेव्हलपमेंट पार्टी (एकेपी) ची स्थापना केली, जी तुर्कीच्या राजकारणात एक प्रभावी शक्ती म्हणून उदयास आली. २००२ मध्ये झालेल्या सार्वत्रिक निवडणुकीत एकेपीने दणदणीत विजय मिळवत एर्दोगान यांना पंतप्रधानपदी विराजमान केले. एर्दोगान यांनी २००३ ते २०१४ या काळात पंतप्रधान म्हणून काम केले आणि तुर्कीची अर्थव्यवस्था, पायाभूत सुविधा आणि सार्वजनिक सेवांचे आधुनिकीकरण करण्यास मदत करणार्या अनेक सुधारणा अंमलात आणल्या.
त्यानंतर २०१४ मध्ये एर्दोगन यांनी तुर्कस्तानची पहिली थेट अध्यक्षीय निवडणूक जिंकली, जे संसदीय व्यवस्थेतून अध्यक्षीय प्रणालीकडे संक्रमणाचे स्पष्ट संकेत होते. २०१४ मध्ये राष्ट्राध्यक्षपदी विराजमान झाल्यानंतर २०१९ मध्ये राष्ट्राध्यक्ष एर्दोगान पुन्हा निवडून आले आणि आता २०२३ मध्ये रेसेप तैय्यप एर्दोगन तिसऱ्यांदा राष्ट्राध्यक्ष म्हणून आपल्या मातृभूमी तुर्कस्तानची सेवा करतील.
तैय्यप एर्दोगान यांनी नुकत्याच झालेल्या अध्यक्षीय निवडणुकीत पुन्हा एकदा राष्ट्रप्रमुखपदाची धुरा सांभाळली आहे. या विजयामुळे तुर्कस्तानच्या राजकीय पटलावर त्यांच्या राजवटीचा कालावधी वाढलेला दिसतो. २८ मे २०२३ रोजी झालेल्या या निवडणुकीची सुरुवात १४ मे रोजी झाली होती, जिथे एर्दोगान विजयापासून पूर्णपणे दूर होते. विरोधकांचा आघाडी आणि एर्दोगान सरकारसमोरील आव्हाने असूनही, एर्दोगन यांना त्यांच्या पक्षाचा आणि तुर्कीच्या जनतेचा अढळ पाठिंबा त्यांच्या अध्यक्षपदाची दुसरी टर्म मिळविण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावत होता.
राष्ट्राध्यक्षपदाच्या निवडणुकीची अंतिम फेरी जिंकल्यानंतर राष्ट्रपती भवनातून लोकांच्या मेळाव्याला संबोधित करताना एर्दोगान म्हणाले की, तुर्कीच्या जनतेने आम्हाला पुन्हा जबाबदारी दिली आहे. आम्ही एकत्रितपणे सध्याच्या शतकाला तुर्कस्तानचे शतक बनवू. आज कुणाचाही पराभव झालेला नाही. आजचा विजेता फक्त तुर्कस्तान आहे. हा विजय तुर्कस्तानच्या सर्व ८५ दशलक्ष लोकांचा आहे. हा लोकशाहीचा विजय आहे. पुढील पाच वर्षांसाठी मला जबाबदारी दिल्याबद्दल मी सर्वांचा आभारी आहे. ही एकजूट आणि कार्याची वेळ आहे. राष्ट्रपती म्हणाले की, सोमवारी ऑटोमन साम्राज्य इस्तंबूल जिंकून ५७० वर्षे पूर्ण करेल. शतक संपवून एका नव्या अध्यायाची सुरुवात करणारा हा टर्निंग पॉईंट होता. आशा आहे की, ही निवडणूक एक टर्निंग पॉईंट ठरेल. देशातील महागाई कमी करणे आणि ६ फेब्रुवारीच्या भूकंपात उद्ध्वस्त झालेल्या शहरांचे पुनर्वसन करणे ही आमची प्राथमिक जबाबदारी आहे.
या वर्षी फेब्रुवारीच्या सुरुवातीला झालेल्या इतिहासातील सर्वात भीषण भूकंपामुळे तुर्कस्तान आणि सीरियामध्ये किमान ५० हजार लोकांचा मृत्यू झाला होता आणि लाखो लोक जखमी झाले होते. तुर्कस्तानमधील भूकंपामुळे प्रभावित झालेल्या किमान १२ प्रांतांमध्ये लाखो लोकांनी आपली घरे, संपत्ती आणि व्यवसाय तसेच आपले प्रियजन आणि कुटुंबे गमावल्याचे मानले जाते. आर्थिकदृष्ट्या या भूकंपामुळे ३४ अब्ज डॉलरचे नुकसान झाल्याचा अंदाज आहे.
'इंशा अल्लाह (ईश्वर इच्छेनुसार), आम्ही तुमच्या विश्वासास पात्र आहोत,' एरोदानने त्याच्या आंतरराष्ट्रीय टेलिव्हिजन संबोधनात म्हटले, कारण तुर्कीच्या सर्व शहरातील लोकांनी त्याला पाहिले आणि आनंदाने उफाळून आले. अल-जझीरासारख्या वृत्त दूरचित्रवाणी वाहिन्यांवरील थेट प्रक्षेपण देखील भारतीय उपखंडासह जगभरात मोठ्या उत्सुकतेने पाहिले गेले.
एर्दोगान यांच्या विजयावर पाश्चात्य देशांमध्ये संशय व्यक्त केला जात असताना, जगभरातील मुस्लिम समुदाय निवडणुकीच्या निकालाने खूश आहे. मुस्लिम एर्दोगानच्या नेतृत्व गुणांची प्रशंसा करतात ज्याने यूएस, ब्रिटन आणि फ्रान्ससारख्या मोठ्या खेळाडूंना युरोप आणि मध्य पूर्व यांच्यातील पूल म्हणून काम करणाऱ्या प्रदेशात नियंत्रणात ठेवले आहे, तर राष्ट्राध्यक्षांनी लष्करी सामर्थ्याने तुर्कीच्या प्रभावावर अनेक वेळा ठामपणे सांगितले आहे.
निवडणूक परिषदेकडे अनेक किरकोळ तक्रारी प्रलंबित असल्या तरी पाश्चिमात्य प्रसारमाध्यमांकडून मोठ्या प्रमाणात निवडणुकीत घोटाळा होण्याची भीतीही निराधार ठरली आहे. पहिल्या फेरीत ८९ टक्के आणि दुसऱ्या फेरीत ८४.२२ टक्के इतके विक्रमी मतदान होऊनही मतदान प्रक्रिया अत्यंत शांततेत पार पडली, यावरून तुर्कस्तान हा राष्ट्रवादी असण्याबरोबरच सजग राष्ट्र असल्याचे दिसून येते. गेल्या वर्षभरात झालेला सकारात्मक बदल म्हणजे तुर्कस्तानचे सौदी अरेबिया, संयुक्त अरब अमिराती आणि इजिप्तशी असलेले संबंध पूर्वपदावर येत आहेत. अलीकडच्या काळात तुर्कस्तानच्या अर्थव्यवस्थेला आधार देण्यात या देशांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. रशिया आणि सौदी अरेबियाच्या मध्यस्थीमुळे सीरियाशी संबंध अशाच प्रकारे सुधारण्याची अपेक्षा आहे. आत्तापर्यंत वक्तव्ये करूनही एर्दोगान यांच्यासोबत काम करण्याशिवाय पाश्चिमात्य देशांकडे पर्याय नाही. एर्दोगान आपल्या तिसऱ्या अध्यक्षीय कार्यकाळात झेंजिझर कॉरिडॉर प्रकल्पावर वेगाने काम करतील. तुर्कस्तानचा हा प्रकल्प एक प्रकारे चीनच्या बीआरटी कॉरिडॉरसारखाच नेटवर्क प्रकल्प आहे. वाहतूक मार्ग तुर्कस्तानला थेट अझरबैजानशी जोडेल. या कॉरिडॉरमुळे तुर्कस्तानला कॅस्पियन समुद्रात प्रवेश मिळेल आणि मध्य आशियातील तुर्की राज्यांसह कॉरिडॉर मिळेल. तुर्की राष्ट्रांपर्यंत पोहोचण्यासाठी तुर्कस्तानकडे थेट वाहतुकीची सुविधा नाही. पॅलेस्टाईन वगळता इतर अरब देश एकमेकांशी जोडलेले असले तरी दागेस्तान, तातारिस्तान, बिश्खोरिस्तान हे बहुतांश तुर्की देश रशियाच्या ताब्यात आहेत, तर शिनजियांग चीनच्या ताब्यात आहे. मध्य आशियातील कझाकस्तान, तुर्कमेनिस्तान, उझबेकिस्तान आणि किर्गिस्तान या तुर्की राष्ट्रांमध्येही त्याला प्रवेश नाही. जर तो कॉरिडॉर झाला तर तुर्की जग एकमेकांशी जोडले जाईल. पण या कॉरिडॉरसाठी रशिया आणि इराणशी तुर्कस्तानचे संबंध सौहार्दपूर्ण असणे आवश्यक आहे. या कॉरिडॉरच्या माध्यमातून, एर्दोगान यांनी तुर्की जगाला एकत्र आणून पुन्हा जोडताना इतिहासात आपले नाव नोंदविण्याची योजना आखली आहे.
ही निवडणूक पाश्चिमात्य देशांसाठी महत्त्वाचा धडा आहे. त्यांच्या बेदरकार हस्तक्षेपामुळे तुर्कस्तानमध्ये राष्ट्रवादी भावना तर भडकल्याच, पण परदेशात तुर्कांनी ज्या प्रकारे मतदान केले त्यावरून एर्दोगान यांना बेल्जियम, फ्रान्स, जर्मनी, डेन्मार्क आणि नेदरलँड्स या इस्लामोफोबियाने ग्रासलेल्या देशांमध्ये प्रचंड पाठिंबा मिळाल्याचे दिसून आले. याउलट ब्रिटन, अमेरिका आणि न्यूझीलंड सारख्या देशांमध्ये, जिथे इस्लामोफोबिया दुर्मिळ आहे, क्लिच दारोग्लू यांना लोकांनी पसंत केले.. असे म्हटले जाते की ५७० वर्षांपूर्वी तुर्कांनी इस्तंबूल किंवा कॉन्स्टॅन्टिनोपल जिंकल्यामुळे रोमन साम्राज्याचा ऱ्हास झाला, परंतु यामुळे युरोपमधील पुनर्जागरण चळवळीला चालना मिळाली.
सप्टेंबरमध्ये होणाऱ्या जी-२० परिषदेत सहभागी होण्यासाठी ते नवी दिल्लीला येण्याच्या तयारीत आहेत. अलीकडच्या काही महिन्यांत अनेक वर्षांनंतर दोन्ही देशांच्या परराष्ट्र मंत्रालयांमध्ये सल्लागार यंत्रणेच्या बैठका झाल्या आहेत. कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेत तुर्कियाने जेव्हा भारताला मदत पाठवली तेव्हा या पाकिटांवर जलालुद्दीन रूमी यांची एक कविता छापण्यात आली होती. ज्याचा अनुवाद आणि अर्थ असा होता: "निराशेनंतर आशा असते, अंधारानंतर बरेच सूर्य असतात." दोन्ही देशांमधील द्विपक्षीय व्यापारात केवळ दोन वर्षांत १००% वाढ झाली असून २०२१-२२ मध्ये ती १०.७० अब्ज डॉलरपेक्षा जास्त झाली आहे, तो २०२०-२१ मध्ये फक्त पाच अब्ज डॉलर होता. भारतीय कंपन्यांनी तुर्कस्तानमध्ये सुमारे १२६ दशलक्ष डॉलर्सची गुंतवणूक केली आहे.
- शाहजहान मगदुम
8976533404
Post a Comment