सूरह यूसुफ : ईशवाणी (सुबोध कुरआन)

(६)...आणि तुला गोष्टींच्या तळापर्यंत पोहोचण्याचे शिकवील.^६ आणि तुझ्यावर व याकूब (अ.) च्या संततीवर आपली देणगी त्याचप्रकारे पूर्ण करील ज्याप्रकारे यापूर्वी त्याने तुझे वाडवडिल इब्राहीम (अ.) व इसहाक (अ.) यांच्यावर केलेली आहे. निश्चितच तुझा पालनकर्ता सर्वज्ञ व बुद्धिमान आहे.’’^७ 

(७) वस्तुस्थिती अशी आहे की यूसुफ (अ.) आणि त्याच्या भावांच्या या वृत्तान्तामध्ये प्रश्न करणाऱ्यांकरिता मोठा संकेत आहे. 

(८) हा वृत्तान्त असा सुरू होतो की, त्याच्या बांधवांनी आपापसांत सांगितले, ‘‘हा यूसुफ (अ.) आणि याचा भाऊ^८ दोघे आमच्या वडिलांना आम्हा सर्वांपेक्षा अधिक प्रिय आहेत, वास्तविक पाहता आम्ही एक पूर्ण जथ्था आहोत, खरी गोष्ट अशी आहे की आमचे वडील पूर्णपणे बहकले आहेत.^९

---

६) मूळ अरबी भाषेत `तावीलुल अहादीस' शब्द प्रयोग झाला आहे. याचा अर्थ स्वप्नाचे फळ दाखविणे हाच अर्थ नाही तर एक अर्थ असाही होतो की अल्लाह तुला परिस्थितीचे ज्ञान आणि सत्यापर्यंत पोहचण्यासाठी मार्गदर्शन करील आणि ती वैचारिक दृढता तुला देईल ज्यामुळे प्रत्येक स्थितीत तू खोलात शिरून तळ गाठण्याची योग्यता प्राप्त् करशील.

७) बायबल आणि तलमूदचे वर्णन कुरआन वर्णनापासून वेगळे आहे. त्यांचे वर्णन असे आहे की पैगंबर याकूब (अ.) यांनी स्पष्ट ऐकून मुलाला रागवले आणि म्हणाले की तू असे स्वप्नसुद्धा पाहात आहेस, की मी आणि तुझी आई आणि सर्व मिळून तुला सजदा (नतमस्तक) करतील. परंतु विचारांती ही गोष्ट त्वरित समजते की पैगंबर याकूब (अ.) यांच्या पैगंबरत्वाच्या आचरणाने कुरआन स्पष्टीकरण अधिक जवळचे वाटते, बायबल आणि तल्मूदचे वर्णन मेळ खात नाही. पैगंबर यूसुफ (अ.) यांनी स्वप्न सांगितले होते. त्यांनी आपली इच्छा आणि आकाक्षांचे वर्णन काही केले नव्हते. स्वप्न जर खरे होते आणि पैगंबर याकूब (अ.) यांनी त्याचा जो अर्थ काढला त्यावरून स्पष्ट होते की ते एक खरे स्वप्न होते, म्हणूनच याचा स्पष्ट अर्थ होतो की पैगंबर यूसुफ (अ.) यांचीही इच्छा नव्हती तर अल्लाहचा तो निर्णय होता की उत्कर्ष प्राप्त् होईल. एक पैगंबराची तर लांबची गोष्ट आहे, एका समजूतदार माणसाचेसुद्धा हे काम होऊ शकते की अशा गोष्टीने वाईट वाटून घेऊन स्वप्न पहाणाऱ्याला रागवावे? काय एखादा सज्जन पिता असा होऊ शकतो काय जो आपल्या पुत्राच्या भावी प्रगतीची शुभसूचना ऐकून खूश होण्याऐवजी त्याचा द्वेष करू लागेल?

८) म्हणजे पैगंबर यूसुफ (अ.) यांचे सख्खे भाऊ बिन यामिन आहे जे यूसुफ (अ.) पासून काही वर्षानी लहान होते. त्यांच्या जन्माच्या वेळी त्यांच्या आईचे निधन झाले होते. याच कारणामुळे पैगंबर याकूब (अ.) या दोन्ही विना आईच्या मुलांची जास्त काळजी घेत होते. याव्यतिरिक्त या प्रेमाचे आणखी एक कारण म्हणजे त्यांच्या सर्व मुलांमध्ये पैगंबर यूसुफ (अ.) हाच  समजदार आणि सौभाग्यशील असा पुत्र होता. पैगंबर यूसुफ (अ.) यांचे स्वप्न ऐकून त्यांनी जे काही सांगितले त्यावरून स्पष्ट झाले होते की ते आपल्या या पुत्राच्या असाधारण क्षमतांना चांगल्या प्रकारे जाणून होते. दुसरीकडे त्या दहा मोठ्या मुलांच्या आचरणांचा अंदाज पुढील घटनांनी होतो. मग असे आपण कसे म्हणू शकता की एक सदाचारी मनुष्य अशा दुराचारी पुत्रांशी खुश राहील? परंतु बायबलमध्ये यूसुफ (अ.) यांच्या भावांच्या द्वेषाचे एक कारण हे दाखविले गेले की ज्याने उलटा आरोप यूसुफ (अ.) यांच्यावर येतो. ही एक विटंबना आहे. बायबलमध्ये उल्लेख आहे की पैगंबर यूसुफ (अ.) भावांच्या चहाड्या वडिलांजवळ करीत होते, त्यामुळे त्यांचे भाऊ त्यांच्याशी नाराज होते.

९) या वाक्याचा भावार्थ समजण्यासाठी खेडुतांच्या भटक्या जमातीच्या जीवनाला डोळयांपुढे ठेवले पाहिजे. जेथे राज्य नसते आणि एकमेकांच्या मदतीने टोळया आपापली वसाहत करतात. तिथे एका माणसाची शक्ती त्याच्या मुलांवर, नातीपोती, भाऊ इ. वर अवलंबून असते. हे सर्व वेळेवर त्याच्या पाठीमागे उभे राहणारे `हिमायती'  असतात.  अशा  स्थितीत  स्त्रिया, मुले  यांच्यापेक्षा  माणसाला  ती  जवान मुले अधिक कामाची  वाटतात. कारण  ते वेळप्रसंगी त्याच्या पाठीशी उभे राहातात. यामुळेच या भावांनी सांगितले की आमचा बाप म्हातारपणी बावचळलेला आहे. आम्ही तरुण पुत्रांचा मजबूत गट त्यांच्या मागे वाईट प्रसंगी उभा राहू शकतो. परंतु त्याना आम्ही तरूण मुलं प्रिय नाहीत तर हे लहान दोन पुत्र प्रिय आहेत जी त्यांच्या काहीच कामी येऊ शकत नाहीत. ते तर स्वत: दुसऱ्यावर आश्रित आहेत.