सध्या भारतीय उपखंडात ‘Ertugrul Ghazi’ नावाच्या एका महासिरियलची जोरदार चर्चा आहे. लहान मुलं, महिला, सामान्य जनांपासून ते उलेमा, परंपरावादी, अभ्यासक, विचारवंत व भाष्यकाराला त्यानं भुरळं पाडली आहे. बहुतेकजन त्याला एन्टरटेन्मेंट म्हणून बघत आहेत. ठराविक मंडळी त्यातून इस्लामचा सुवर्णकाळ समजून घेण्याचा प्रयत्न करताना दिसत आहे.
दिवाळीतच या सिरियलबद्दल कळालं होतं. काही इंटरनेशनल वेबसाइट वाचताना त्याचे रिव्ह्यूदेखील चाळले होते. पण तुर्की हुकूमशाहीचा प्रपोगंडा असेल म्हणून त्याला टाळलं. त्यातच इमरान खान (पाकिस्तान), महाथिर मुहंमद (मलेशिया) आणि अर्दोगान (तुर्की) यांनी यूरोपीयन अँटी इस्लामी प्रचाराविरोधात एकत्रिकरणाचा घाट घातला. पुढे इमरान खानने इस्लाम समजून घेण्यासाठी अर्तुग्रल गाजी पाहण्याचा सल्ला दिला. तरीही या सिरिजबद्दल मला कुतुहलता वाटली नाही. पण नेहरूमुळे तिथपर्यंत मी पोहोचलो. शुक्रिया चाचाजी..
शिवाय त्याची पार्श्वभूमी समजून घेतल्याशिवाय मला त्याकडे फिरकावसं वाटलं नव्हतं. म्हणून तुर्की राष्ट्रवाद समजून घेण्यासाठी लॉकडाऊनची मदत झाली. त्यात इस्लामवरची काही पुस्तके वाचली व त्यातून अर्तुग्रल समजून घेता आला.
अर्तुग्रल गाज़ी इस्लामचा सुवर्णकाळ सांगतोच पण इस्लाम वाचनाशी वैर धरून त्यावर टीका करणाऱ्या महाभागांना आपल्याकडे खेचतो, हे विशेष वाटलं. प्यार, सास-बहू, दोस्ती, शौर्य, दगा-फटका इत्यादी एन्टरटेन्मेंटचं सर्व (मसाला) सूत्र त्यात असल्यानं त्याला मनोरंजन मूल्य आहेच. शिवाय ती सत्यघटनेचा इतिहास असल्यानं त्याबद्दल जाणकारांना ओढ वाटते. ही केवळ काल्पनिक व पौराणिक कथा नाही तर इस्लामची जीवनपद्धती व तत्त्वज्ञान मांडणारे एक महासिरियल आहे.
सहज-सोपी समजणारी कथा, भुरळ टाकणारी दृश्यं, विलोभनीय नेपथ्य, निसर्गसौंदर्य सिरियलच्या प्रेमात पाडण्यासाठी पुरेशा आहेत. संवाद म्हणून हदीस व कुरआनचे कोट वापरले आहेत. इस्लामिक फिलोसॉफीची सहज-सोप्या भाषेत ठिकठिकाणी मांडणी करण्यात आली आहे. त्यामुळे आमच्यासारख्या श्रद्धावंताला त्याची भुरळ पडणे सहाजिकच आहे. मला त्याच्या रिव्ह्यू करण्यात काडीचा रस नाही; पण इस्लाम समजून घेण्यासाठी ही सिरिज फार महत्त्वाचा रोल अदा करू शकते.
सुमारे ४५० एपिसोड आहेत. मूळ तुर्की भाषा असली तरी, इंग्रजी व उर्दू सबटायटल आहे. शिवाय - पाकिस्तानच्या सरकारी ‘पीटीव्ही’नं त्याचं ओघवत्या उर्दूत डब केलंय. सिरियलचा मुख्य गाभा न्याय्य तत्त्वावर आधारलेला आहे. शिवाय क्रुसेडची पार्श्वभूमी सांगणाऱ्या यूरोपीयन राष्ट्रवादाची क्रूरता, नृशंसता,अनैतिकता, अत्याचार, छल-कपट, दगा-फटका, ज्यू-खिश्चॅनिटी, कॅथोलिक-प्रोटेस्टंट वाद आदी प्रकरणे आपलं नागडं सत्य समोर घेऊन येतात.
सिरियल इस्लामच्या सहा शतकानंतरची पार्श्वभूमी कथन करतो. चंगेज खान व हलाकूनं अब्बासी खिलाफतची वाताहत लावली. त्यानंतरचा काळ आणि ऑटोमन साम्राज्य उभारणीचा पूर्वकाळ अशा दोन भागात अर्तुग्रल गाज़ीचा पट विस्तारलेला आहे. ऑटोमन साम्राज्याचा संस्थापक उस्मान यांच्या वडिलांची ही कथा आहे. ज्यांना सुमारे १०० वर्षे दीर्घ आयुष्य लाभलं होतं.
आधुनिक परिभाषेत काही जण या सिरिजला ‘इस्लामी साम्राज्यवाद’ म्हणतील. पण मी त्यापलीकडे जाऊन त्याची अशी व्याख्या करतो, भले हे इस्लामी साम्राज्यवाद असेल पण राज्यसंस्थेला व्रुâसेडप्रणित, अन्याय, अत्याचार व नृशंसतेच्या तावडीतून सोडवून आदर्श राज्यव्यवस्थेची पायाभरणी, इस्लामी न्यायशास्त्र, तत्त्वज्ञान, हदीसची फिलोसॉफी, सुन्नाहची जीवनपद्धती, प्रेषित मुहम्मद (स.) यांच्या समान न्यायाच्या तत्त्वावर आधारलेले शासन आणि इस्लामच्या श्रद्धाशील आदर्शावर नव-शासनप्रणालीची ही पुनर्स्थापना होती.
अभ्यासकांनी ही सिरिज अवश्य बघायला हवी, पण वाचनाशिवाय इस्लामवर टीका करणाऱ्यांनी, ज्यांना इस्लाम वाचायचा नाही पण त्यावर तोंडसुख घ्यायचे आहे अशांनी ही सिरिज जरूर बघावी. पौर्वात्यवादी विचारवंत-अभ्यासकांनी क्रुसेडची नृशंस हिंसा दडवून इस्लामला हिंसक धर्म ठरवला. त्यातून इस्लामचे राक्षसीकरण करण्याची जी स्पर्धा मध्ययुगातील इतिहास लेखकांनी राबवली तीच आजही आहे. इस्लामची शासनप्रणाली ही नैतिकता व न्याय्य तत्त्वावर आधारित होती आणि आहे. पण पैगंबर विरुद्ध मोझेस, पैगंबर विरुद्ध येशू असा संघर्ष तयार करून त्याआड इस्लामची नैतिकतेवर आधारित राज्यव्यवस्था नाकारली गेली. वर उल्लेखित सर्व प्रेषित किताबी मजहब (पुस्तकी धर्म) ला मानणारे होते. इस्लामने कुठल्याही प्रेषितांना नाकारले नाही. सर्वांचे सारखेच महत्त्व इस्लाम प्रतिपादितो. सर्वांना आदर, सन्मान देतो. पण अन्य किताबी धर्म पैगंबर मुहम्मद (स.) यांना नाकारतात. त्यांच्या लेखी ते नंतर आलेले साधारण मानव आहेत. त्यामुळे प्रेषित त्यांच्या आदर्श धर्म-पुरुषाचे (ईश्वराचे) महत्त्व कमी करतो. त्यामुळे त्यांनी फक्त पैगंबरांनाच नव्हे तर इस्लामला बदनाम करण्याचं षङ्यंत्र प्राचीन काळी आखलं. त्याविरोधात मोहिमा सुरू केल्या.
ज्यांना वाचायची सवड नसते, उसंत नसते, वेळ नसतो व इच्छा नसते अशांनी ही सिरिज जरूर बघावी. टाइमपास, एन्टरटेन्मेंट, मनोरंजन आदी मूल्यं जपून तुम्ही एका शानदार इतिहासाचे साक्षीदार होऊ शकता.
- कलीम अजीम,
दिवाळीतच या सिरियलबद्दल कळालं होतं. काही इंटरनेशनल वेबसाइट वाचताना त्याचे रिव्ह्यूदेखील चाळले होते. पण तुर्की हुकूमशाहीचा प्रपोगंडा असेल म्हणून त्याला टाळलं. त्यातच इमरान खान (पाकिस्तान), महाथिर मुहंमद (मलेशिया) आणि अर्दोगान (तुर्की) यांनी यूरोपीयन अँटी इस्लामी प्रचाराविरोधात एकत्रिकरणाचा घाट घातला. पुढे इमरान खानने इस्लाम समजून घेण्यासाठी अर्तुग्रल गाजी पाहण्याचा सल्ला दिला. तरीही या सिरिजबद्दल मला कुतुहलता वाटली नाही. पण नेहरूमुळे तिथपर्यंत मी पोहोचलो. शुक्रिया चाचाजी..
शिवाय त्याची पार्श्वभूमी समजून घेतल्याशिवाय मला त्याकडे फिरकावसं वाटलं नव्हतं. म्हणून तुर्की राष्ट्रवाद समजून घेण्यासाठी लॉकडाऊनची मदत झाली. त्यात इस्लामवरची काही पुस्तके वाचली व त्यातून अर्तुग्रल समजून घेता आला.
अर्तुग्रल गाज़ी इस्लामचा सुवर्णकाळ सांगतोच पण इस्लाम वाचनाशी वैर धरून त्यावर टीका करणाऱ्या महाभागांना आपल्याकडे खेचतो, हे विशेष वाटलं. प्यार, सास-बहू, दोस्ती, शौर्य, दगा-फटका इत्यादी एन्टरटेन्मेंटचं सर्व (मसाला) सूत्र त्यात असल्यानं त्याला मनोरंजन मूल्य आहेच. शिवाय ती सत्यघटनेचा इतिहास असल्यानं त्याबद्दल जाणकारांना ओढ वाटते. ही केवळ काल्पनिक व पौराणिक कथा नाही तर इस्लामची जीवनपद्धती व तत्त्वज्ञान मांडणारे एक महासिरियल आहे.
सहज-सोपी समजणारी कथा, भुरळ टाकणारी दृश्यं, विलोभनीय नेपथ्य, निसर्गसौंदर्य सिरियलच्या प्रेमात पाडण्यासाठी पुरेशा आहेत. संवाद म्हणून हदीस व कुरआनचे कोट वापरले आहेत. इस्लामिक फिलोसॉफीची सहज-सोप्या भाषेत ठिकठिकाणी मांडणी करण्यात आली आहे. त्यामुळे आमच्यासारख्या श्रद्धावंताला त्याची भुरळ पडणे सहाजिकच आहे. मला त्याच्या रिव्ह्यू करण्यात काडीचा रस नाही; पण इस्लाम समजून घेण्यासाठी ही सिरिज फार महत्त्वाचा रोल अदा करू शकते.
सुमारे ४५० एपिसोड आहेत. मूळ तुर्की भाषा असली तरी, इंग्रजी व उर्दू सबटायटल आहे. शिवाय - पाकिस्तानच्या सरकारी ‘पीटीव्ही’नं त्याचं ओघवत्या उर्दूत डब केलंय. सिरियलचा मुख्य गाभा न्याय्य तत्त्वावर आधारलेला आहे. शिवाय क्रुसेडची पार्श्वभूमी सांगणाऱ्या यूरोपीयन राष्ट्रवादाची क्रूरता, नृशंसता,अनैतिकता, अत्याचार, छल-कपट, दगा-फटका, ज्यू-खिश्चॅनिटी, कॅथोलिक-प्रोटेस्टंट वाद आदी प्रकरणे आपलं नागडं सत्य समोर घेऊन येतात.
सिरियल इस्लामच्या सहा शतकानंतरची पार्श्वभूमी कथन करतो. चंगेज खान व हलाकूनं अब्बासी खिलाफतची वाताहत लावली. त्यानंतरचा काळ आणि ऑटोमन साम्राज्य उभारणीचा पूर्वकाळ अशा दोन भागात अर्तुग्रल गाज़ीचा पट विस्तारलेला आहे. ऑटोमन साम्राज्याचा संस्थापक उस्मान यांच्या वडिलांची ही कथा आहे. ज्यांना सुमारे १०० वर्षे दीर्घ आयुष्य लाभलं होतं.
आधुनिक परिभाषेत काही जण या सिरिजला ‘इस्लामी साम्राज्यवाद’ म्हणतील. पण मी त्यापलीकडे जाऊन त्याची अशी व्याख्या करतो, भले हे इस्लामी साम्राज्यवाद असेल पण राज्यसंस्थेला व्रुâसेडप्रणित, अन्याय, अत्याचार व नृशंसतेच्या तावडीतून सोडवून आदर्श राज्यव्यवस्थेची पायाभरणी, इस्लामी न्यायशास्त्र, तत्त्वज्ञान, हदीसची फिलोसॉफी, सुन्नाहची जीवनपद्धती, प्रेषित मुहम्मद (स.) यांच्या समान न्यायाच्या तत्त्वावर आधारलेले शासन आणि इस्लामच्या श्रद्धाशील आदर्शावर नव-शासनप्रणालीची ही पुनर्स्थापना होती.
अभ्यासकांनी ही सिरिज अवश्य बघायला हवी, पण वाचनाशिवाय इस्लामवर टीका करणाऱ्यांनी, ज्यांना इस्लाम वाचायचा नाही पण त्यावर तोंडसुख घ्यायचे आहे अशांनी ही सिरिज जरूर बघावी. पौर्वात्यवादी विचारवंत-अभ्यासकांनी क्रुसेडची नृशंस हिंसा दडवून इस्लामला हिंसक धर्म ठरवला. त्यातून इस्लामचे राक्षसीकरण करण्याची जी स्पर्धा मध्ययुगातील इतिहास लेखकांनी राबवली तीच आजही आहे. इस्लामची शासनप्रणाली ही नैतिकता व न्याय्य तत्त्वावर आधारित होती आणि आहे. पण पैगंबर विरुद्ध मोझेस, पैगंबर विरुद्ध येशू असा संघर्ष तयार करून त्याआड इस्लामची नैतिकतेवर आधारित राज्यव्यवस्था नाकारली गेली. वर उल्लेखित सर्व प्रेषित किताबी मजहब (पुस्तकी धर्म) ला मानणारे होते. इस्लामने कुठल्याही प्रेषितांना नाकारले नाही. सर्वांचे सारखेच महत्त्व इस्लाम प्रतिपादितो. सर्वांना आदर, सन्मान देतो. पण अन्य किताबी धर्म पैगंबर मुहम्मद (स.) यांना नाकारतात. त्यांच्या लेखी ते नंतर आलेले साधारण मानव आहेत. त्यामुळे प्रेषित त्यांच्या आदर्श धर्म-पुरुषाचे (ईश्वराचे) महत्त्व कमी करतो. त्यामुळे त्यांनी फक्त पैगंबरांनाच नव्हे तर इस्लामला बदनाम करण्याचं षङ्यंत्र प्राचीन काळी आखलं. त्याविरोधात मोहिमा सुरू केल्या.
ज्यांना वाचायची सवड नसते, उसंत नसते, वेळ नसतो व इच्छा नसते अशांनी ही सिरिज जरूर बघावी. टाइमपास, एन्टरटेन्मेंट, मनोरंजन आदी मूल्यं जपून तुम्ही एका शानदार इतिहासाचे साक्षीदार होऊ शकता.
- कलीम अजीम,
अंबाजोगाई
(लेखकाच्या फेसबुक वॉलवरुन)
(लेखकाच्या फेसबुक वॉलवरुन)
Post a Comment