पवित्र कुरआनात असे म्हटले गेले आहे की एक दिवस जेव्हा सर्व मानवजाती अल्लाहसमक्ष उभी केली जाईल आणि ज्यांनी कुणाला लुबाडून त्याचा माल खाल्ला असेल त्याचा हिशोब घेतला जाईल. जर तुम्ही कर्जदारांना माफ केले असेल, नेकी केली असेल, तर अल्लाहजवळ तुम्हाला याचा पुरेपूर मोबदला मिळेल.
अज्ञानकाळात व्याज घेण्याची एक पद्धत अशी होती की शेतकरी पुढच्या वर्षी जे पीक घेईल त्यावर कर्जाची परतफेड करण्याचे आश्वासन देऊन सावकाराकडून कर्ज धेत होते. पण जेव्हा घेतलेले कर्ज फेडण्याइतके शेतीचे उत्पन्न निघाले नाही तर सावकार त्यांना पुढच्या वर्षीचे पीक येईपर्यंत कर्जफेडीची मुदत वाढवून द्यायचे. पण आधी जे ठरले होते त्यापेक्षा अधिक उत्पन्न त्यांना सावकारांना द्यावे लागे. एका वर्षासाठी जर त्यांनी १० माप अन्नधान्य किंवा इतर जे कोणते पीक असेल तेवढे द्यायचे ठरवले गेले होते तर मुदतवाढीमुळे त्यांना पुढच्या वर्षी त्याच्या दुप्पट माल द्यावा लागत होता. त्या वर्षीही शेतीउत्पन्न बरोबर आले नाही तर पुढच्या वर्षी त्याच्या दुप्पट म्हणजे दोन वर्षांत चार पटीने जास्त द्यावे लागत होते. जितके कर्ज घेतले गेले असेल त्याच्या कित्येक पटीने कर्जाची परतफेड करावी लागत होती. अल्लाहने पवित्र कुरआनद्वारे तंबी दिली की, “श्रद्धावंत लोकहो, दुप्पट-चौपट चक्रवाढ पद्धतीने व्याज खाऊ नका. अल्लाहचे भय बाळगा, तरच तुम्हाला यशप्राप्ती होईल.” (पवित्र कुरआन, ३:१३०)
या आयतीत हेही सांगितले गेले आहे की व्याज घेणाऱ्यावना नरकाची शिक्षा भोगावी लागणार आहे. प्रेषित मुहम्मद (स.) यांनी व्याज घेणाऱ्यांना म्हटले होते की “मी पाहतो की रक्ताच्या एका नदीत एक माणूस पोहत आहे आणि दुसरा माणूस त्या नदीच्या काठावर हातात दगड घेऊन उभा आहे. रक्ताच्या नदीत पोहणारा माणूस जेव्हा थकून किनाऱ्यावर येण्याचा प्रयत्न करते तेव्हा काठावर उभा असलेला दुसरा माणूस आपल्या हातातील दगड पोहणाऱ्या माणसाच्या तोंडाचा नेम धरत त्याला मारतो. श्वास घेम्यासाठी त्याने तोंड उघडताच त्याच्या तोंडात दगड मारतो. पोहणारा तो दगड गिळून पुन्हा त्याच रक्तात गुरफटून जातो. रक्ताच्या नदीत पोहणारा हा माणूस व्याजाचा धंदा करतो हे अल्लाहचे दूत (फरिश्ते) जिब्रईल (अ.) यांनी म्हटले आहे.” (सहीह बुखारी)
लोक मेहनत-मजुरी करून आपल्या रक्त व घामाने जी कमाई करतात, व्याज खाणारा सहजतेने काही कष्ट सहन न करता त्याच्या कमाईवर कब्जा करतो. म्हणजे असा माणूस इतर माणसांच्या रक्तात पोहत असतो. जे इतरांच्या गुन्ह्यांमध्ये सहभागी होतात त्यांनाही प्रेषित मुहम्मद (स.) यांनी सहाय्य करण्यास रोखले आहे. व्याज घेणारे, व्याज देणारे, व्याजाच्या व्यवहारावर साक्ष असणारे आणि व्याजावर आधारित देवाणघेवाण करण्यासाठी कागदपत्रे लिहिणारे या सर्वांचा धिःक्कार केला गेला आहे.
(सीरतुन्नबी – शिबली नोमानी, सुलैमान नदवी, खंड-६)
संकलन : सय्यद इफ्तिखार अहमद
Post a Comment