माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘ज्या वलीमा (लग्नानंतर वरपक्षाकडून दिले जाणारे जेवण) मध्ये श्रीमंतांना आमंत्रण असते आणि गरिबांना विसरण्यात येते ते सर्वांत वाईट जेवण असते. तसेच ज्या व्यक्तीने वलीमाचे आमंत्रण नाकारले त्याने अल्लाह व पैगंबर (स.) यांची अवज्ञा केली.’’ (हदीस : बुखारी, मुस्लिम)
स्पष्टीकरण
वलीमा सुन्नत (पैगंबर मुहम्मद (स.) यांच्या उक्ती व कृती) आहे आणि ज्या वलीमामध्ये श्रीमंतांना आमंत्रण असते आणि विभागातील गरिबांना आमंत्रण दिले नाही तो वाईट वलीमा आहे. कोणत्याही विवशतेशिवाय आमंत्रण नाकारणे ‘सुन्नत’विरूद्ध आहे. माननीय इमरान बिन हुसैन (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी ‘फासिक’ (दुराचारी) लोकांचे आमंत्रण स्वीकारण्यास मनाई केली आहे. (हदीस : मिश्कात)
स्पष्टीकरण
‘फासिक’ म्हणजे जो अल्लाह आणि पैगंबर मुहम्मद (स.) यांचे आदेश अतिदृढतेने नाकारतो, वैध व निषिद्धचा विचार करीत नाही. अशा मनुष्याचे आमंत्रण नाकारावे जो ‘दीन’ला तुच्छ लेखतो, तेव्हा धर्मनिष्ठ लोक त्याची प्रतिष्ठा वाढविण्यासाठी कसे जाऊ शकतात? मित्राचा शत्रू मित्र होऊ शकत नाही. त्याचे आमंत्रण सहजतेने आणि ईमानधारकांच्या तोंडी स्वीकारण्यास मनाई करा.
आई-वडील आणि नातेवाईकांचे अधिकार
माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, एका मनुष्याने पैगंबर मुहम्मद (स.) यांना विचारले, ‘‘हे अल्लाहचे पैगंबर! माझ्या चांगल्या व्यवहाराचा अधिक हक्कदार कोण आहे?’’ पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘तुझी आई.’’ त्याने पुन्हा विचारले, ‘‘त्यानंतर कोण?’’ पैगंबरांनी सांगितले, ‘‘तुझी आई.’’ त्याने विचारले, ‘‘त्यानंतर कोण?’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘तुझी आई.’’ त्याने विचारले, ‘‘मग कोण?’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘तुझे वडील आणि मग दर्जेप्रमाणे तुझे आप्तस्वकीय.’’ (हदीस : बुखारी, मुस्लिम)
स्पष्टीकरण
आईचे दर्जा वडिलांपेक्षा अधिक आहे. हीच गोष्ट पवित्र कुरआनातदेखील आढळून येते. ‘सूरह लुकमान’मध्ये अल्लाह म्हणतो, ‘‘आम्ही मानवाला आपल्या मातापित्यांचा हक्क ओळखण्याची स्वत: ताकीद केली आहे.’’ आणि त्यातच अल्लाह पुढे म्हणतो, ‘‘त्याच्या आईने यातनामागून यातना सहन करून त्याला आपल्या उदरात ठेवले आणि दोन वर्षे तिचे दूध सोडविण्यास लागले.’’ याच कारणास्तव ‘उलमा’ (इस्लामी धर्मपंडित) यांनी लिहिले आहे की आदर व सन्मानाच्या बाबतीत वडिलांपेक्षा आई अधिक हक्कदार आहे आणि सेवेच्या दृष्टीकोनातून आईचा दर्जा अधिक आहे.
माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘तुझे नाक मातीने माखले जावे.’’ (म्हणजे अपमानत व्हावे.) हेच वाक्य पैगंबरांनी तीन वेळा म्हटले. लोकांनी विचारले, ‘‘हे अल्लाहचे पैगंबर! कोण अपमानित व्हावा? (आणि हे शब्द कोणत्या लोकांसाठी तुम्ही म्हणत आहात?)’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘तो मनुष्य, ज्याला वृद्ध आई- वडील (किंवा त्यांच्यापैकी एक) लाभले (आणि त्यांची सेवा करून) स्वर्गात (जन्नतमध्ये) दाखल झाला नाही.’’ (हदीस : मुस्लिम)
पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘अल्लाहने तुमच्यावर आईवडिलांशी दुर्व्यवहार करण्यास निषिद्ध केले आहे आणि मुलींना जिवंत पुरणे आणि लालसा व कंजूषपणा आणि तुमच्यासाठी त्याने नापसंत केले आहे अनावश्यक संभाषण आणि अधिक प्रश्न करणे आणि संपत्ती नष्ट करणे.’’
स्पष्टीकरण
‘अधिक प्रश्न करणे’ म्हणजे एखाद्या वस्तूच्या बाबतीत अकारण उत्साह दाखविणे. याचा अर्थ मनुष्याला जी गोष्ट माहीत नाही त्याबाबतदेखील विचारू नये असा नसून याचा अर्थ असा आहे की बनीइस्राईलनी गाय कापण्यासंबंधी जसे खोदून खोदून प्रश्न विचारले होते तशाप्रकारे खोदून खोदून प्रश्न विचारू नये. ‘दीन’चा अवलंब न करणारे लोक आजदेखील अशाप्रकारे खोदून खोदून विचारणा करतात.
स्पष्टीकरण
वलीमा सुन्नत (पैगंबर मुहम्मद (स.) यांच्या उक्ती व कृती) आहे आणि ज्या वलीमामध्ये श्रीमंतांना आमंत्रण असते आणि विभागातील गरिबांना आमंत्रण दिले नाही तो वाईट वलीमा आहे. कोणत्याही विवशतेशिवाय आमंत्रण नाकारणे ‘सुन्नत’विरूद्ध आहे. माननीय इमरान बिन हुसैन (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी ‘फासिक’ (दुराचारी) लोकांचे आमंत्रण स्वीकारण्यास मनाई केली आहे. (हदीस : मिश्कात)
स्पष्टीकरण
‘फासिक’ म्हणजे जो अल्लाह आणि पैगंबर मुहम्मद (स.) यांचे आदेश अतिदृढतेने नाकारतो, वैध व निषिद्धचा विचार करीत नाही. अशा मनुष्याचे आमंत्रण नाकारावे जो ‘दीन’ला तुच्छ लेखतो, तेव्हा धर्मनिष्ठ लोक त्याची प्रतिष्ठा वाढविण्यासाठी कसे जाऊ शकतात? मित्राचा शत्रू मित्र होऊ शकत नाही. त्याचे आमंत्रण सहजतेने आणि ईमानधारकांच्या तोंडी स्वीकारण्यास मनाई करा.
आई-वडील आणि नातेवाईकांचे अधिकार
माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, एका मनुष्याने पैगंबर मुहम्मद (स.) यांना विचारले, ‘‘हे अल्लाहचे पैगंबर! माझ्या चांगल्या व्यवहाराचा अधिक हक्कदार कोण आहे?’’ पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘तुझी आई.’’ त्याने पुन्हा विचारले, ‘‘त्यानंतर कोण?’’ पैगंबरांनी सांगितले, ‘‘तुझी आई.’’ त्याने विचारले, ‘‘त्यानंतर कोण?’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘तुझी आई.’’ त्याने विचारले, ‘‘मग कोण?’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘तुझे वडील आणि मग दर्जेप्रमाणे तुझे आप्तस्वकीय.’’ (हदीस : बुखारी, मुस्लिम)
स्पष्टीकरण
आईचे दर्जा वडिलांपेक्षा अधिक आहे. हीच गोष्ट पवित्र कुरआनातदेखील आढळून येते. ‘सूरह लुकमान’मध्ये अल्लाह म्हणतो, ‘‘आम्ही मानवाला आपल्या मातापित्यांचा हक्क ओळखण्याची स्वत: ताकीद केली आहे.’’ आणि त्यातच अल्लाह पुढे म्हणतो, ‘‘त्याच्या आईने यातनामागून यातना सहन करून त्याला आपल्या उदरात ठेवले आणि दोन वर्षे तिचे दूध सोडविण्यास लागले.’’ याच कारणास्तव ‘उलमा’ (इस्लामी धर्मपंडित) यांनी लिहिले आहे की आदर व सन्मानाच्या बाबतीत वडिलांपेक्षा आई अधिक हक्कदार आहे आणि सेवेच्या दृष्टीकोनातून आईचा दर्जा अधिक आहे.
माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘तुझे नाक मातीने माखले जावे.’’ (म्हणजे अपमानत व्हावे.) हेच वाक्य पैगंबरांनी तीन वेळा म्हटले. लोकांनी विचारले, ‘‘हे अल्लाहचे पैगंबर! कोण अपमानित व्हावा? (आणि हे शब्द कोणत्या लोकांसाठी तुम्ही म्हणत आहात?)’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘तो मनुष्य, ज्याला वृद्ध आई- वडील (किंवा त्यांच्यापैकी एक) लाभले (आणि त्यांची सेवा करून) स्वर्गात (जन्नतमध्ये) दाखल झाला नाही.’’ (हदीस : मुस्लिम)
पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘अल्लाहने तुमच्यावर आईवडिलांशी दुर्व्यवहार करण्यास निषिद्ध केले आहे आणि मुलींना जिवंत पुरणे आणि लालसा व कंजूषपणा आणि तुमच्यासाठी त्याने नापसंत केले आहे अनावश्यक संभाषण आणि अधिक प्रश्न करणे आणि संपत्ती नष्ट करणे.’’
स्पष्टीकरण
‘अधिक प्रश्न करणे’ म्हणजे एखाद्या वस्तूच्या बाबतीत अकारण उत्साह दाखविणे. याचा अर्थ मनुष्याला जी गोष्ट माहीत नाही त्याबाबतदेखील विचारू नये असा नसून याचा अर्थ असा आहे की बनीइस्राईलनी गाय कापण्यासंबंधी जसे खोदून खोदून प्रश्न विचारले होते तशाप्रकारे खोदून खोदून प्रश्न विचारू नये. ‘दीन’चा अवलंब न करणारे लोक आजदेखील अशाप्रकारे खोदून खोदून विचारणा करतात.
Post a Comment