भारतातर्फे मानवतेची ‘ऑपरेशन दोस्त’ मोहीम

’ऑपरेशन दोस्त’चा एक भाग म्हणून आमची पथके अहोरात्र काम करत आहेत, असे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी ट्विट मध्ये म्हटले आहे. या संकटाच्या काळात भारत तुर्कस्तानच्या जनतेच्या पाठीशी खंबीरपणे उभा आहे. तुर्कस्तानमधील भारताचे ’ऑपरेशन दोस्त’  काळजी, करुणा आणि माणुसकीचे उदाहरण घालून देत आहे. कठीण काळात मदत करताना जीवन हसत आहे.  

तुर्कस्तान-सीरियामध्ये सोमवारी झालेल्या विनाशकारी भूकंपात 50 हजारहून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला आहे आणि  एक लाखाहून  अधिक  लोक जखमी झाले आहेत. भारताच्या बचाव आणि मदत पथकाने तुर्कस्तानच्या हाते प्रांतात 30 खाटांचे फिल्ड हॉस्पिटल उभारले आहे, जिथे भूकंपाची भीती, वेदना आणि जखमी लोकांवर उपचार केले जात आहेत.

भारताचे परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, आतापर्यंत  7 विमानांद्वारे 250 बचाव कर्मचारी आणि 140 टन मदत सामग्री भारतातून पाठविण्यात आली आहे. परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते अरिंदम बागची यांनी हातयमधील इस्कंदरम येथील फील्ड हॉस्पिटलमधील एक व्हिडिओ पोस्ट केला आहे, ज्यात पाच महिलांसह नूरदगीमध्ये एनडीआरएफचे शोध आणि बचाव कार्य दिसत आहे. 

भारताची एनडीआरएफची टीम ग्राउंड झिरोवर बचाव आणि मदत कार्य करत आहे. या अंतर्गत आयएनडी-11 ने गुरुवारी (9 फेब्रुवारी) गाझियाबादमधील नूरदागी येथून एका 6 वर्षीय मुलीची सुटका केली.

1993 नंतरचा हा  सर्वात भीषण भूकंप आहे. तुर्कस्तानमध्ये झालेल्या भूकंपानंतर जगातील सर्व देश मदतीसाठी पुढे आले आहेत. भूकंपानंतर दुसऱ्याच दिवशी भारताने राष्ट्रीय आपत्ती निवारण दलाची (एनडीआरएफ) दोन पथके शोध आणि बचाव कार्यासाठी तुर्कस्तानला पाठवली होती. त्यात विशेष प्रशिक्षित श्वान पथक आणि आवश्यक ती सर्व उपकरणे होती. तुर्कस्तानमध्ये भारतीय पथकासोबत डॉक्टर आणि पॅरामेडिक्सही उपस्थित आहेत. भारतीय पथके सातत्याने शोध आणि बचाव कार्यासह वैद्यकीय सुविधा पुरवत आहेत. भारताने तुर्कस्तानमधील या शोध आणि मदत मोहिमेला ऑपरेशन दोस्त असे नाव दिले आहे.

परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते अरिंदम बागची यांनी 12 फेब्रुवारी रोजी ट्विट करून सांगितले की, ऑपरेशन दोस्त अंतर्गत मदत सामग्री घेऊन सातवे विमान तुर्कस्तानमध्ये पोहोचले. तुर्कस्तानव्यतिरिक्त सीरियातील भूकंपग्रस्त भागातही ऑपरेशन दोस्त राबवले जात आहे. रविवारी भारताने सीरियाला मदत सामग्रीची आणखी एक खेप पाठवली आहे. यामध्ये जनरेटर, सोलर दिवे, औषधे आणि इतर मदत साहित्याचा समावेश आहे. 

तुर्कस्तानने भारताला मदतीसाठी ’मित्र’ म्हटले आणि भूकंपग्रस्तांसाठी आपत्कालीन किट पाठवल्याबद्दल देशाचे आभार मानले. भारतातील तुर्कीचे राजदूत फिरात सुनेल यांनी सोमवारी सर्वात भीषण आपत्तीतील बचावलेल्यांसाठी आपत्कालीन किट पाठवल्याबद्दल भारताचे आभार मानले. राजदूत फिरात सुनेल यांनी भारत सरकार आणि जनतेचे आभार मानले आणि ट्विट केले, धन्यवाद भारत! प्रत्येक तंबू, प्रत्येक ब्लँकेट किंवा स्लीपिंग बॅग लाखो भूकंपग्रस्तांसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे.

तुर्कस्तानला भारताने ही मदत अशा वेळी केली आहे जेव्हा संबंध अजूनही तणावपूर्ण आहेत - विशेषत: काश्मीरवर तुर्कस्तानच्या विधानानंतर. 2019 मध्ये तुर्कस्तानचे राष्ट्राध्यक्ष रेसेप तैय्यप एर्दोगान यांनी संयुक्त राष्ट्रमहासभेला संबोधित करताना जम्मू-काश्मीरचा विशेष दर्जा काढून घेण्यावर टीका केली होती. तरीही सरकारने राजकीय विचार बाजूला ठेवून मदत पाठवली ही वस्तुस्थिती जशी तुर्कस्तानने कोविडच्या काळात भारताला मदत पाठविताना केली होती, तशीच आहे. विशेषत: भारताच्या जी-20 अध्यक्षपदाच्या कार्यकाळात भारताने केलेल्या मदतीमुळे विकसनशील देशांचा नेता म्हणून भारताची प्रतिमा उजळून निघाली आहे, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. भारत सरकारसोबतच देशातील अनेक संस्था आणि सामान्य नागरिकही भूकंपग्रस्तांसाठी आवश्यक असलेल्या वस्तू दान करत आहेत. भारतीयांनी दान केलेले साहित्य घेऊन तुर्की एअरलाइन्सच्या विमानाने सोमवारी दिल्लीहून उड्डाण केले. 

तुर्की दूतावासाच्या म्हणण्यानुसार, तुर्की एअरलाइन्स भूकंपग्रस्त भागांना दररोज अशी मदत विनामूल्य देत आहे. देशातील अनेक स्वयंसेवी संस्था, संघटना आणि सर्वसामान्य नागरिक मदतीसाठी पुढे आले असून मदत साहित्य गोळा करून तुर्कीच्या दूतावासापर्यंत पोहोचवत आहेत. गेल्या काही दिवसांत भारताने बचावकार्यात मदत करण्यासाठी सात सी-17 ग्लोबमास्टर लष्करी वाहतूक विमानांद्वारे औषधे,  एक फिरते रुग्णालय आणि एक विशेष शोध आणि बचाव पथक तुर्कीला पाठवले  आहे. भारतीय हवाई दलाच्या सी-130 जे विमानातून भारताने सीरियाला मदत साहित्य पाठवले आहे.

- शाहजहान मगदुम