1 एप्रिलपासून देशात जनगणना आणि एनपीआर (नॅशनल पॉप्युलेशन रजिस्टर) अर्थात जनतेची राष्ट्रीय नोंदवही तयार करण्यासाठी एकदाच काम सुरू होणार आहे. एनपीआरबद्दल अनेक राज्यांनी हरकत घेतली असून, काहींनी ते आपल्या राज्यात करणार नसल्याचे तर बिहारने ते 2010 च्या फॉरमॅटमध्ये करण्याचे घोषित केले आहे. महाराष्ट्रात संसदीय कार्यमंत्री अनिल परब यांच्या नेतृत्वाखाली नवाब मलिक, जितेंद्र आव्हाड, विजय वडेट्टीवार, सुनिल केदार आणि उदय सामंत या सहा मंत्र्यांचा अभ्यासगट नेमलेला आहे. तो अभ्यास करून महाराष्ट्रात एनपीआर करायचा का नाही? करायचा असेल तर कोणत्या फॉरमॅटमध्ये करायचा? याबाबत अभिप्राय दिल्यानंतरच मुख्यमंत्री अंतिम निर्णय घेतील. असे असले तरी जनगणनेसंबंधी कोणालाही कसलाही आक्षेप असण्याचे कारण नाही. परंतु एनपीआर सोबत जनगणना केली जाणार असल्यामुळे जनगणने संदर्भातही जनतेमध्ये संशयाचे वातावरण पसरलेले आहे. असे असले तरी राष्ट्रीय जनगणना अधिकारी यांनी एक आदेश जारी करून 1 एप्रिल ते 30 सप्टेंबर 2020 पर्यंत जनगणनेची प्रक्रिया पूर्ण करण्याचा आदेश दिलेला आहे. त्या आदेशात हाऊस लिस्टींग अँड हाऊसिंग सेन्सस असे नाव दिले असले तरी या दरम्यान 31 प्रश्‍न विचारण्यात येणार असल्याचेही बोलले जात आहे. एका माहिती प्रमाणे यावर्षी फक्त घरांच्या याद्या तयार करण्यात येतील व 31 प्रश्‍न हे फेब्रुवारी 2021 पासून सुरू होणार्‍या दुसर्‍या फेरीत विचारण्यात येतील, असे समजले आहे. काहीही असो परंतु, ते 31 प्रश्‍न कोणते आहेत जे जनगणनेदरम्यान नागरिकांना विचारण्यात येतील. ते जाणून घेणे योग्य राहील.
संभाव्य प्रश्‍न
1. नगर पालिकेचा घर क्रमांक 2. जनगणनेचा घर क्रमांक 3. घर तयार करताना मुख्यत्वेकरून कोणत्या वस्तू उपयोगात आणलेल्या आहेत? 4. घराच्या उपयोगाचा उद्देश. 5. घराची सद्याची स्थिती 6. हाऊस होल्ड नंबर 7. घरात एकूण किती माणसे राहतात? 8. कुटुंब प्रमुखाचे नाव.9. कुटुंब प्रमुखाचे लिंग 10. कुटुंब प्रमुख अनुसूचित जाती / जमाती किंवा अन्य जमातींशी संबंधित आहे काय? 11. घरमालकाचे नाव 12. घरात किती खोल्या आहेत 13. घरात किती विवाहित जोडपी राहतात? 14. पिण्याच्या पाण्याचे मुख्य स्त्रोत 15. घरात पाण्याचे स्त्रोत उपलब्ध आहे का? 16. शौचालय आहे काय? 17. कुठल्या प्रकारचे शौचालय आहे? 18. ड्रेनेज सिस्टम 19. बाथरूम (नहानी घर) आहे काय? 20. स्वयंपाक घर आहे का? 21. एलपीजी किंवा पीएनजी कनेक्शन आहे काय? 22. स्वयंपाकासाठी कोणकोणते इंधन वापरले जाते? 23. रेडिओ आहे काय? 24. टेलिव्हिजन आहे काय? 25. इंटरनेट आहे काय? 26. लॅपटॉप / कॉम्प्युटर आहे काय? 27. लँडलाईन / मोबाईल / स्मार्ट फोन आहे काय? 28. सायकल / स्कूटर / मोटारसायकल / मोपेड कोणते वाहन आहे? 29. कार / जीप / व्हॅन. 30. घरी अन्न म्हणून वापरल्या जाणारे मुख्य जिन्नस कोणते? 31. दूरध्वनी क्रमांक (जनगणना संपर्कासाठी).
यापूर्वीच्या अंकात एनपीआरसंबंधी कोणते प्रश्‍न विचारण्यात येणार आहेत, याची माहिती वाचकांना दिलेलीच आहे. त्यात 2010 सालचे 15 प्रश्‍न व नव्याने सामील करण्यात आलेले सहा प्रश्‍न याचीही माहिती देण्यात आलेली आहे. एनपीआरसाठीची ही वाढीव माहिती एनआरसीसाठी वापरले जाणार असल्याचे सुतोवाच या संदर्भात तयार करण्यात आलेल्या 2003 सालच्या नियमांमध्ये केलेले आहे. हे अतिशय महत्त्वाचे प्रकरण असल्यामुळे वाचकांच्या हाती ताजे संदर्भ असावेत यासाठी एनपीआरचे जुने व नवे प्रश्‍न खाली पुन्हा देण्यात येत आहेत.
2010 साली विचारण्यात आलेले जुने प्रश्‍न. 1. व्यक्तीचे नाव, 2. कुटुंब प्रमुखाशी त्याचे नाते, 3. वडिलाचे नाव 4. आईचे नाव
5. पुरूष असल्यास पत्नीचे नाव, स्त्री असल्यास पतीचे नाव 6. लिंग 7. जन्मतारीर्खें 8. वैवाहिक स्थिती 9. जन्मस्थान 10. जाहीर केलेले राष्ट्रीयत्व. 11. सध्याचा पत्ता. 12. सध्या राहत असलेल्या ठिकाणचा कालावधी. 13. मूळ पत्ता 14. व्यवसाय
15. शैक्षणिक अर्हता.
वरील प्रश्रानां व्यतिरिक्त 2020 साली एनपीआरमध्ये विचारण्यात आलेले वाढीव नवीन प्रश्‍न - 1. पासपोर्ट नंबर, 2. आधार नंबर, 3. मतदान कार्ड नंबर, 4. ड्रायव्हिंग लायसन्स नंबर 5. मोबाईल नंबर, 6. आई आणि वडिल यांचे जन्मस्थान आणि जन्मतिथी.
संभाव्य प्रश्‍न
1. नगर पालिकेचा घर क्रमांक 2. जनगणनेचा घर क्रमांक 3. घर तयार करताना मुख्यत्वेकरून कोणत्या वस्तू उपयोगात आणलेल्या आहेत? 4. घराच्या उपयोगाचा उद्देश. 5. घराची सद्याची स्थिती 6. हाऊस होल्ड नंबर 7. घरात एकूण किती माणसे राहतात? 8. कुटुंब प्रमुखाचे नाव.9. कुटुंब प्रमुखाचे लिंग 10. कुटुंब प्रमुख अनुसूचित जाती / जमाती किंवा अन्य जमातींशी संबंधित आहे काय? 11. घरमालकाचे नाव 12. घरात किती खोल्या आहेत 13. घरात किती विवाहित जोडपी राहतात? 14. पिण्याच्या पाण्याचे मुख्य स्त्रोत 15. घरात पाण्याचे स्त्रोत उपलब्ध आहे का? 16. शौचालय आहे काय? 17. कुठल्या प्रकारचे शौचालय आहे? 18. ड्रेनेज सिस्टम 19. बाथरूम (नहानी घर) आहे काय? 20. स्वयंपाक घर आहे का? 21. एलपीजी किंवा पीएनजी कनेक्शन आहे काय? 22. स्वयंपाकासाठी कोणकोणते इंधन वापरले जाते? 23. रेडिओ आहे काय? 24. टेलिव्हिजन आहे काय? 25. इंटरनेट आहे काय? 26. लॅपटॉप / कॉम्प्युटर आहे काय? 27. लँडलाईन / मोबाईल / स्मार्ट फोन आहे काय? 28. सायकल / स्कूटर / मोटारसायकल / मोपेड कोणते वाहन आहे? 29. कार / जीप / व्हॅन. 30. घरी अन्न म्हणून वापरल्या जाणारे मुख्य जिन्नस कोणते? 31. दूरध्वनी क्रमांक (जनगणना संपर्कासाठी).
यापूर्वीच्या अंकात एनपीआरसंबंधी कोणते प्रश्‍न विचारण्यात येणार आहेत, याची माहिती वाचकांना दिलेलीच आहे. त्यात 2010 सालचे 15 प्रश्‍न व नव्याने सामील करण्यात आलेले सहा प्रश्‍न याचीही माहिती देण्यात आलेली आहे. एनपीआरसाठीची ही वाढीव माहिती एनआरसीसाठी वापरले जाणार असल्याचे सुतोवाच या संदर्भात तयार करण्यात आलेल्या 2003 सालच्या नियमांमध्ये केलेले आहे. हे अतिशय महत्त्वाचे प्रकरण असल्यामुळे वाचकांच्या हाती ताजे संदर्भ असावेत यासाठी एनपीआरचे जुने व नवे प्रश्‍न खाली पुन्हा देण्यात येत आहेत.
2010 साली विचारण्यात आलेले जुने प्रश्‍न. 1. व्यक्तीचे नाव, 2. कुटुंब प्रमुखाशी त्याचे नाते, 3. वडिलाचे नाव 4. आईचे नाव
5. पुरूष असल्यास पत्नीचे नाव, स्त्री असल्यास पतीचे नाव 6. लिंग 7. जन्मतारीर्खें 8. वैवाहिक स्थिती 9. जन्मस्थान 10. जाहीर केलेले राष्ट्रीयत्व. 11. सध्याचा पत्ता. 12. सध्या राहत असलेल्या ठिकाणचा कालावधी. 13. मूळ पत्ता 14. व्यवसाय
15. शैक्षणिक अर्हता.
वरील प्रश्रानां व्यतिरिक्त 2020 साली एनपीआरमध्ये विचारण्यात आलेले वाढीव नवीन प्रश्‍न - 1. पासपोर्ट नंबर, 2. आधार नंबर, 3. मतदान कार्ड नंबर, 4. ड्रायव्हिंग लायसन्स नंबर 5. मोबाईल नंबर, 6. आई आणि वडिल यांचे जन्मस्थान आणि जन्मतिथी.
- बशीर शेख
Post a Comment